مراسم لکی: گا روواین، گارووانه کی

در برخی از روستاهای  (لک نشین) لرستان، ایلام و کرمانشاه رسم زیبایی به قصد (باریدن) باران وجود دارد که بسیار قابل بررسی است. مطابق این رسم، زنان و دختران روستای دچار خشکسالی شده و کم باران به گله گاوهای روستای همسایه حمله می کردند.

آنها پس از دستگیری چوپان، گاوها را به روستای خود برمی گرداندند. چوپان هم اگر هنگام گاوربایی مقاومت می کرد، زنان بشدت او را می زدند. زنان پس از بازگشت به روستا، گاوها را میان خود تقسیم کرده و هر کس دنبال کار خود می رفت. چند روز بعد، ریش سفیدهای روستای گاو زده به روستای گاوربایان می آمدند و التماس می کردند تا گاوهای آنها را بازگردانند. کسی حرفشان را قبول نمی کرد و سعی می کردند ریش سفیدها را از روستا بیرون کنند. در همین حین، مردی ضمانت می کرد باران ببارد تا زنان گاوها را پس بدهند. زنان مهلت می خواستند و مرد مهلت را مشخص می کرد.

منبع کتاب ریشه یابی درخت کهن- بهرام بیضایی- انتشارات روشنگران و مطالعات زنان- چاپ اول – 1383 – ص 47 – پاورقی

.........................

جمال جمالی: در سالهایی که بارندگی بهار کم بود مردم روستای لک نشین مرد و زن به یکی از روستاهای اطراف حمله ای نمادین می کردند و گاوهای انان را به روستای خود می آوردند . گاهی مواقع دربین حمله و درگیری شاید دست و سر هم شکسته میشد .که هرگز کسی شکایتی نداشت . پس از چند ساعت بزرگان و ریش سفیدان روستای مال باخته به روستای غارتگر می آمدند که به خوبی از انان پذیرایی میشد . و آنان در خواست داشتند که گاوهای روستایشان را باز پس گیرند . و ریش سفیدان روستای سارق موافقت میکردند که گاوها را پس دهند مشروط بر اینکه باران ببارد و روستای مالباخته به ضمانت یکی از ائمه قول میدادند که باران خواهدآامد . پس از ان روستای مال باخته گاوهای خود را به شادی به خانه باز میگرداندن . اگر حتی ده روز از این واقعه میگذشت و باران می آمد مردوم آن را به میمنت این حادثه گاروانکی میدانستند. به موازات این فرهنگ فرهنگ (کَمچه کُوله) نیز وجود داشت که توسط بچه های هر روستا انجام میشد.

...................................

سجاد درویشی: در گذشته مردمان لک به هنگام فقر و تنگ دستی جمعی و مخصوصا خشکسالی و کمی بارش باران و برف ، سنتی داشته اند که مختص بانوان محترم بوده است. به این صورت که زنان یه روستا یا قبیله اقدام به دزدیدن \"ظاهری و نمادین\" گاو های روستا و یا قبیله مجاور خود میکرده اند و در این میان مردان حق هیچگونه دخالت نداشته اند و هر گروهی موفق به دزدیدن گاو ها میشده صاحب موقت انها محسوب میشده است.
و اما فلسفه این کار به زبان شیرین لکی: خدا سیر بکه دی ژنلمون مچنه دُزی ، بزون چه حالی دریم !!! رحمی بکه ...ژ

..................................

گا روا: gα ruwα 1- گاو روبیده، حمله و هجوم دادن گله گاو و دام به کشت‌زاری یا جای آن برای چراندن به طوری که آثاری از آن بر جای نماند. 2- اصطلاحی به معنی غارت و چپاول کردن و روبیدن و بردن گله گاو یا دام می‌باشد. که خوددارای گفته‌ای خرافی می‌باشد در خشک‌سالی زنان یک روستا برای شرمنده کردن فرشته‌ها باران آسمان گاوهای یک روستای دیگر را به طور دسته‌جمعی می‌ربایند تا درگیری مصلحتی بین زنان دو روستا پیش آید و فرشتگان آمان باران ببارند.

منبع:کتاب فرهنگ لغت لکی کیان